พญาลอ สัญลักษณ์แห่ง ผืนป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่
ในผืนป่าอันยิ่งใหญ่และสมบูรณ์สุดขีดของดงพญาเย็น-เขาใหญ่
มรดกโลกแห่งความภาคภูมิใจของคนไทยนั้น
นอกจากจะงดงามด้วยภูมิทัศน์และน้ำตกสวยงามมากมายแล้ว
ยังเป็นศูนย์รวมแห่งความหลากหลายทางชีวภาพอันสูงสุด
ไม่ว่าจะเป็นพรรณพืช สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์เลื้อยคลาน แมลง สัตว์น้ำ
รวมทั้งนกที่พบได้เกือบ 400 ชนิด หรือประมาณเกือบๆ
ครึ่งหนึ่งของชนิดนกที่มีทั้งหมดในประเทศ แม้ว่าจะมีนกหายากหรือนกสีสวยๆ
อยู่มากมายก็จริง อย่างนกกาฮัง เงือกกรามช้าง หรือแต้วแร้ว
แต่นกที่ถือว่าเป็นสัญลักษณ์แห่งความเป็นป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ตัวจริงก็คือ พญาลอ
หรือ Siamese Fireback นกในตระกูลไก่ฟ้าและนกกระทา (Pheasants) ที่สวยเด่นที่สุดชนิดหนึ่งของไทย
พญาลอ
หรือบางครั้งก็เรียกชื่อเต็มๆ ว่า ไก่ฟ้าพญาลอนั้น มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Lophura
diardi เป็นนกในวงศ์ Phasianidea ที่ถูกจัดให้อยู่ในหมวดหมู่ของเหล่าไก่ทรงสุ่ม (Gallopheasants) ซึ่งมีอยู่เพียง 2 สกุล (Genus) คือ Lophura
หรือไก่ฟ้า และ Gailus หรือไก่ป่า โดยพบในเมืองไทยทั้งหมด 5 ชนิด
และเจ้าพญาลอนี้ก็เป็นไก่ฟ้าตัวที่ได้รับการยกย่องว่า
มีรูปร่างเพรียวงามสมส่วนที่สุดด้วย ขนาดและความยาวของนกตัวผู้จะอยู่ที่ประมาณ 70-80
ซม. (เฉพาะความยาวของหางเพียงอย่างเดียวก็ 39 ซม.) ส่วนนกตัวเมียมีขนาดเล็กกว่าที่
53-60 ซม. เท่านั้น
ความโดดเด่นของนกตัวผู้จะอยู่ที่หนังบนใบหน้าที่เป็นสีแดงสด
ตัดกับปากสีเหลือง และสีขนตามลำตัว ซึ่งเป็นสีเทาอมฟ้า ส่วนท้องกับก้นเป็นสีดำ
มีแถบลายดำ ขอบขาวที่บริเวณหัวปีก ในขณะที่หลังเป็นสีเหลือง ส้มสดใสมันแวววาว
สะโพกและขนคลุมหางตอนบนเป็นสีแดงคล้ำประดับด้วยขนสีฟ้าเหลือบม่วงเป็นลายเกร็ดอย่างงดงามหมดจด
รับกันอย่างเหมาะเจาะกับขายาวสีแดงอมชมพู และหางเรียวยาวสีดำเหลือบเขียวเป็นมัน ซึ่งที่ปลายหางจะตวัดงอเป็นทรงสุ่มไก่
ส่วนนกตัวเมียก็ถือว่าสวยกว่านกตัวเมียชนิดอื่นๆ ที่อยู่ในกลุ่มเดียวกัน
ด้วยลายดำสลับขาวพาดขวางที่หลัง
ปีกและหางตัดกับคอสีขาวและลำตัวที่เป็นสีน้ำตาลอมแดงนิดๆ
นิสัยของไก่ฟ้าพญาลอรูปงามนี้
ชอบอยู่ตามที่ราบหรือบริเวณเชิงเขาที่เป็นป่าดงดิบ ที่ความสูงไม่เกิน 800 ม.
พบหากินเป็นฝูงเล็กๆ ประมาณ 5-7 ตัว
ทำรังและวางไข่ในช่วงหน้าร้อนไปจนถึงช่วงต้นฤดูฝน จากเดือน เม.ย. ถึงเดือน มิ.ย.
ของปี ไข่ครั้งละ 4-8 ฟอง ไข่เป็นสีน้ำตาลอมเหลืองซีด ที่สำคัญก็คือ พญาลอ
ยังมีความเป็นพิเศษเฉพาะในเรื่องของสัตว์เฉพาะถิ่นในภูมิภาค หรือ Rrgional
Endemic ที่มีถิ่นแพร่กระจายเป็นวงแคบๆ อยู่เฉพาะในไทย ลาว กัมพูชา
และเวียดนาม เพียง 4 ประเทศนี้เท่านั้น
อีกประการหนึ่งที่น่าสนใจไม่แพ้กัน
คือ พญาลอเป็นนกเพียงชนิดเดียวของไทย
ที่ได้รับเกียรติในชื่อที่สื่อบ่งบอกถึงความเป็นไทย หรือ “Siam” ให้คนทั่วโลกได้รู้จัก ดังนั้นจึงไม่ต้องแปลกใจเลยว่า
พญาลอรูปงามแห่งป่ามรดกโลก ซึ่งได้รับการเสนอให้เป็น “นกประจำชาติไทย”
ด้วยอีกหนึ่งตำแหน่ง
จาก สารบ้านคา